Tranh chấp đất đai là gì? 03 loại tranh chấp đất đai phổ biến hiện nay

Khi gặp các vấn đề liên quan đến đất đai. Làm sao để biết được nó có phải thuộc tranh chấp đất đai hay không? Có bao nhiêu loại tranh chấp đất đai thường gặp. Đây là một trong những câu hỏi phổ biến mà Luật sư Đà Lạt – Lâm Đồng thường xuyên được khách hàng quan tâm.

Đất đai là tài sản có giá trị lớn, gắn liền với quyền sử dụng và sinh kế của mỗi gia đình. Vì vậy, một khi xảy ra tranh chấp, nó không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi kinh tế mà còn gây áp lực tinh thần cho các bên liên quan.

Trong bài viết này, Luật sư Đà Lạt sẽ giúp bạn hiểu rõ:

Tranh chấp đất đai là gì theo quy định pháp luật hiện hành;
Cách xác định một vụ việc có thuộc tranh chấp đất đai hay không;
Các loại tranh chấp đất đai thường gặp hiện nay.

Khái niệm tranh chấp đất đai

Căn cứ theo khoản 47 điều 3 luật đất đai 2024 hiện hành, khái niệm tranh chấp đất đai được quy định như sau:

“Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai.”

Dựa quy định của pháp luật, có thể thấy tranh chấp đất đai là một định nghĩa có phạm vi rộng bao gồm:

Tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất
Tranh chấp về quyền và nghĩa vụ trong quá trình sử dụng đất
Tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất

Hiểu một cách đơn giản, tranh chấp đất đai là sự bất đồng, mâu thuẫn hoặc xung đột về quyền, lợi ích và nghĩa vụ giữa các chủ thể có liên quan trong quá trình quản lý, sử dụng đất. Nói cách khác, đây là tranh chấp nhằm xác định ai là người có quyền sử dụng hợp pháp đối với thửa đất đó.

Đối tượng của tranh chấp đất đai thường liên quan đến quyền sử dụng, quyền quản lý và các lợi ích phát sinh từ việc sử dụng đất – một loại tài sản đặc biệt mà các bên không có quyền sở hữu tuyệt đối.

Đặc điểm của tranh chấp đất đai

Một số đặc điểm chính của tranh chấp đất đai bao gồm: đối tượng của tranh chấp đất đai? Chủ thể tham gia tranh chấp là ai? Nội dung của tranh chấp liên quan đên vấn đề gì?

Đối tượng của tranh chấp đất đai: Là quyền sử dụng đất – tức là quyền được Nhà nước trao cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân khai thác, quản lý và hưởng lợi từ thửa đất theo quy định của pháp luật. Hay nói một cách dễ hiểu hơn, quyền sử dụng hợp pháp đối với một diện tích đất cụ thể, hoặc quyền, nghĩa vụ phát sinh trong quá trình sử dụng đất.
Chủ thể tranh chấp đất đai: Là cá nhân, tổ chức được nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất) hoặc cá nhân, tổ chức người khác có quyền, nghĩa vụ liên quan đến thửa đất, không có quyền sở hữu đối với đất đai;
Nội dung của tranh chấp đất đai: Cũng giống như những tranh chấp dân sự phổ biến, tranh chấp đất đai cũng đa dạng và phức tạp, do đất đai thường được sử dụng với rất nhiều mục đích kinh tế khác nhau như mua bán, cho thuê, tặng cho. Vì thế dẫn đến tình trạng thậm nhiều vụ tranh chấp kéo dài nhiều năm mà vẫn chưa thể giải quyết dứt điểm.
Trường hợp tranh chấp không phát sinh giữa những chủ thể này với nhau liên quan đến thửa đất thì đó là quan hệ tranh chấp khác. Ví dụ: tranh chấp phát sinh giữa người sử dụng đất với Cơ quan có thẩm quyền trong việc giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất thì đó là tranh chấp về khiếu kiện hành chính.

Tranh chấp đất đai luôn gắn liền với quá trình quản lý và sử dụng đất của các chủ thể. Vì vậy, khi xảy ra tranh chấp, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia, mà còn tác động đến lợi ích của Nhà nước. Bởi lẽ, khi một bên không thể thực hiện đầy đủ quyền sử dụng đất hợp pháp, họ cũng khó có thể thực hiện nghĩa vụ tài chính và nghĩa vụ quản lý đất đai theo quy định, làm gián đoạn trật tự quản lý đất đai của Nhà nước.

03 loại tranh chấp đất đai phổ biến hiện nay

Như đã đề cập ở trên, theo quy định của pháp luật hiện hành tranh chấp đất đai có phạm vi vô cùng rộng. Vì thế cùng luật sư Đà Lạt – Lâm Đồng sắp xếp, tìm hiểu 03 loại tranh chấp đất đai phổ biến hiện nay nhé.

Tranh chấp về quyền sử dụng đất

Tranh chấp xảy ra giữa các hộ liền kề về ranh giới, mốc giới hoặc diện tích đất. Thường gặp khi một bên tự ý thay đổi ranh giới, lấn chiếm đất hoặc không xác định rõ phần đất được cấp.
Tranh chấp đòi lại đất, đây là dạng tranh chấp đòi lại đất, đòi lại tài sản gắn liền với đất có nguồn gốc trước đây thuộc quyền sở hữu của họ hoặc người thân của họ.

Tranh chấp về quyền và nghĩa vụ trong quá trình sử dụng đất

Loại tranh chấp này thường phát sinh từ hợp đồng dân sự liên quan đến đất như: chuyển nhượng, cho thuê, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất…
Các bên có thể tranh chấp về việc thực hiện nghĩa vụ, hiệu lực của hợp đồng, hoặc mục đích sử dụng đất không đúng thỏa thuận.

Tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất

Đây là nhóm tranh chấp “phát sinh gián tiếp” nhưng rất phổ biến, gồm:

Tranh chấp tài sản, đất đai khi vợ chồng ly hôn
Tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất

Việc xác định rõ các loại tranh chấp đất đai thực sự có ý nghĩa quan trọng, khi xác định đúng loại tranh chấp giúp bạn dễ dàng tìm kiếm thủ tục giải quyết phù hợp với quy định của pháp luật. Hạn chế tình trạng hồ sơ bị trả về do không đúng thủ tục, thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Bạn cũng có thể lựa chọn hình thức giải quyết phù hợp như thỏa thuận, hòa giải hoặc khởi kiện tại tòa án có thẩm quyền.

Luật sư Đà Lạt – Lâm Đồng chuyên tư vấn đất đai

Với đội ngũ luật sư tư vấn đất đai nhiều kinh nghiệm, Luật sư Đà Lạt – Lâm Đồng chuyên cung cấp dịch vụ giải quyết tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, tranh chấp hợp đồng đặt cọc, tranh chấp quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất. Ngoài ra còn thực hiện các thủ tục chuyển nhượng, sang tên, ghi nhận hoàn công nhà ở, thủ tục xin cấp sổ đỏ, thủ tục tách thửa – hợp thửa đất.

Đội ngũ luật sư của chúng tôi hỗ trợ các vấn đề đất đai như: